Yapay Zekanın İlk Demleri - Enigma ve Alan Turing

İkinci dünya savaşı bir bakıma zekâ savaşıydı. Gücün verdiği üstünlüklerin yanında istihbaratın üstünlüğü de vardı. Bu yüzden Nazi Almanya’sının geliştirdiği Enigma makinesi büyük önem taşıyordu. Peki, o zaman Enigma makinesi nedir sorusuyla başlayalım konumuza.

Enigma Makinesi Nedir?

Enigma: 2. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından gizli mesajların şifrelenmesi ve tekrar çözülmesi amacı ile kullanılan bir şifreleme makinesidir. Daha açık bir ifade ile Rotor makineleri ailesi ile ilişkili bir Elektro-Mekanik aygıttır.

Ticari satışı 1920’nin başlarında başlayıp birçok devlet için farklı modellerde üretilmiştir. Bunların en ünlüsü de 2. Dünya savaşında Nazi Almanya’nın kullandığı modellerdir.

Enigma, kendi zamanının çözülmesi imkânsız şifreleri yazıyordu. Nazi ordusu kullandığı bu istihbaratı sayesinde İngiltere’ye karşı birçok kuşatmayı başarıyla sonuçlandırmıştı.

Nazi’nin Yıkılmaz Kalesi Enigma’yı Çözmeyi Başaran Alan Turing Kimdir?

Alan Mathison Turing 23 Haziran 1912'de İngiltere'nin başkenti Londra'da dünyaya geldi. Çocukluğundan başlayan kriptografi merakı sayesinde yakın arkadaşı Christopher Morcom ile aralarında özel şifrelenmiş mesajlar kullanıyorlardı.

Morcom tüberküloz nedeniyle ölünce Turing'in dini inancı tamamen yıkıldı ve ateist oldu. 1931-1934 seneleri arasında Cambridge Kings Kolej'de eğitim gördü. 1935 senesinde diplomasını alır almaz Kings Kolej'e akademik üye seçildi.

Alan Turing’in en büyük hayali düşünebilen hatta insanın yapamadığı problemleri de çözebilen bir makine icat etmekti. Alan Turing’in bu düşüncesi yapay zekânın ilk adımlarını oluşturdu.

O sıralarda Naziler, savaş stratejilerini kendi içlerinde Enigma ile şifreleyerek iletmektedirler. ( Her yazdığı mesajı farklı şekillerde şifreleyerek yazması enigma’yı “kırılmaz” olarak kabul ettirmiştir. )

İngiliz istihbaratı bir türlü enigma duvarını geçemiyordu. Çünkü hiçbir insan enigma’nın her güne ayrı tarzda yazdığı şifreleri çözecek kadar hızlı ve yorulmadan çalışacak güce sahip değildi. Alan Turing enigma’yı ancak onun gibi düşünen başka bir makinanın çözeceğini biliyordu.

Alan Turing çalışmalarını enigma’yı kırmayı çabalamak yerine ona karşı gelecek güçlü bir zihin icat etmeye yöneltti. Aylar süren uğraşlar sonunda Turing makinası ortaya çıktı ve Nazilerin gizli istihbaratını çökertip 14 milyon insanın hayatını kurtardı.

2. Dünya savaşının gizli kahramanının değeri ölümünden çok sonra anlaşılmıştır. Bunun nedeni savaş yıllarında Alan Turing gibi dehaların kim oldukları öğrenilirse istihbarat tarafından öldürülme tehlikesi vardı.

Söz uçtu yazı kaldı. Hayata dair yeni yazılarda görüşmek dileğiyle.